Nederlanders vooral enthousiast over AI om fraude mee tegen te gaan 

Meeste Nederlanders weten wat AI-software is, vooral gebruikt door hoogopgeleiden

Acht op de tien Nederlanders (80%) zijn bekend met AI-software^[1] of hebben daar wel eens van gehoord. Onder ondernemers is dit nog iets hoger (85%). Ondanks deze brede bekendheid wordt de software nog niet massaal ingezet: een ruime meerderheid (driekwart van de Nederlanders, 68% van de ondernemers) geeft aan er nog niet mee te hebben gewerkt. Er zijn verschillen zichtbaar in opleidingsniveau. Zo maakten een op de tien laagopgeleiden al gebruik van de software, waar dat onder hoogopgeleiden voor vier op de tien het geval is.

Jongeren staan meer open voor gebruik AI dan ouderen

Een kwart van de Nederlanders zegt in de toekomst met AI-software te willen werken, 9 procent zegt dat zeker te willen. Onder jongeren is dit nog hoger. Van de groep 18 tot 34-jarigen wil 40 procent wel met de software aan de slag (13% zeker), tegenover 22 procent die daar niet voor open staat. Ook onder 35 tot 49-jarigen is de groep die ermee aan de slag wil groter dan de tegenstanders, zij het in mindere mate.

Figuur 2: Als u denkt aan AI in de toekomst, ziet u dan vooral bedreigingen of kansen? Naar AI-software gebruikt in de afgelopen 12 maanden.
Basis: alle Nederlanders, n=841, en alle ondernemers, n=1.552.

Twijfels over betrouwbaarheid en omgang persoonlijke gegevens

Bijna de helft van de Nederlanders en een meerderheid van de ondernemers denkt niet dat de data die met AI-software wordt gegenereerd betrouwbaar is. Ook maakt men zich zorgen over hoe AI-software omgaat met de eigen persoonlijke gegevens. Verlies van werk lijkt Nederlanders minder zorgen te baren: 11 procent zegt bang te zijn dat zijn of haar werk binnen vijf jaar wordt overgenomen door AI-software. Onder ondernemers is dat aandeel nog iets lager (6%). Het is goed denkbaar dat ondernemers meer grip verwachten te hebben op de eigen arbeidspositie.

Als we verder inzoomen op de Nederlanders die in de toekomst van AI vooral kansen zien en de groep die juist bedreigingen verwacht, zien we verschillen in hoe zij aankijken tegen de voorgelegde risico’s. Een groot deel van de Nederlanders die AI vooral als een bedreiging zien, maakt zich zorgen over hoe de software omgaat met persoonlijke gegevens (83%). Opvallend is dat ook  onder de Nederlanders die vooral kansen zien een relatief groot aandeel (41%) niet gerust is op hoe de software omgaat met persoonlijke gegevens.

Verder denkt driekwart van de Nederlanders die AI vooral als een bedreiging ziet niet dat de informatie die met AI-software wordt gegenereerd betrouwbaar is. Onder voorstanders van AI geldt dat voor drie op de tien. Ook hier geldt dat zij dit risico niet helemaal uitsluiten: een meerderheid staat er neutraal tegenover, slechts 15 procent acht de informatie wel betrouwbaar.

Voor wat betreft de angst om geen werk meer te hebben, zijn de verschillen minder groot: 6 procent van de Nederlanders die AI als kans ziet, vreest hierbij wel voor de eigen baan, tegenover 21 procent die AI als een bedreiging beschouwt. Onder ondernemers zijn vergelijkbare verschillen zichtbaar tussen de groepen die kansen dan wel bedreigingen zien (niet opgenomen in de figuur).

Figuur 3: In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Naar: Als u denkt aan AI in de toekomst, ziet u dan vooral bedreigingen of kansen?
Basis: Nederlanders die bedreigingen of kansen zien, of hier neutraal in staan, n=760.

Nederlanders vooral enthousiast over AI om fraude mee tegen te gaan

Ondanks de genoemde twijfels en voorziene bedreigingen, vindt bijna de helft van de Nederlanders (47%) het wenselijk dat AI-software wordt ingezet om fraude bij banken of overheidsorganisaties tegen te gaan. Drie op de tien zijn voorstander van het inzetten van AI-software voor het uitvoeren van onderzoek. Een iets groter aandeel ziet dat niet zitten (35%). Ook voor toepassingen als het besturen van vervoersmiddelen, het stellen van medische diagnoses, het uitvoeren van de klantenservice van de gemeente of schrijven van nieuwsberichten is de groep tegenstanders groter dan de voorstanders.

Rapport

Download hier het hele rapport.

Onderzoeksverantwoording

Dit onderzoek is uitgezet onder het algemeen Nederlands publiek (hier: Nederlanders) en ondernemers in Nederland (hier: ondernemers). Het onderzoek onder Nederlanders vond plaats van vrijdag 12 tot en met maandag 15 mei 2023. Er deden 841 mensen mee. Het grootste deel van deze steekproef (n= 743) is afkomstig uit het I&O Research Panel, 98 respondenten deden mee via PanelClix. Dit zijn allen Nederlanders met een niet-westerse migratieachtergrond.

Ondernemers werden bevraagd via het I&O Ondernemerspanel. Zij konden de vragenlijst invullen van dinsdag 16 tot en met dinsdag 30 mei 2023. In totaal deden 1.552 ondernemers mee. I&O Research voerde dit onderzoek uit op eigen initiatief. Er was geen opdrachtgever.

[1] In dit onderzoek werd AI als volgt omschreven: ‘Kunstmatige intelligentie, in het Engels afgekort als AI, betekent dat computersystemen taken kunnen uitvoeren waarvan we tot voor kort dachten dat alleen mensen dat konden. Denk bijvoorbeeld aan het schrijven van teksten, het maken van kunst of het stellen van diagnoses in de gezondheidszorg.’